Sıfır araçların fiyatlarındaki olağandışı artışlardan dolayı ikinci el araç satışları artsa da kilometresi düşürülmüş araçlardan dolayı alıcıların ciddi mağduriyet yaşadıkları bilinmektedir. Peki aracınızın kilometresinin düşürüldüğünü öğrendiğinizde hukuken neler yapabilirsiniz?
Araç Kilometre Düşürme
Bilindiği üzere ikinci el araçlarda kilometre bilgisi, bir aracın değerine etki eden en önemli unsurlardan biridir. Zira kilometresi ilerlemiş ikinci el bir araç ile, fazla kilometre yapmamış bir aracın mekanik kondisyonları arasında fark bulunmaktadır. İleri kilometredeki bir aracın; koltukları, direksiyonu yıpranmış ve motor, şanzıman gibi önemli mekanik parçalarının ömrü azalmış olabilir. İkinci el araç sektöründe kötü niyetli kişiler tarafından düşük kilometrede gösterilerek çok daha yüksek fiyatlara satış yapabilmek için araçların kilometreleri düşürülmektedir. Aracınızın kilometresinin düşürüldüğünü öğrendiğinizde izleyebileceğiniz hukuki ve cezai sorumluluk olmak üzere bazı yollar bulunmaktadır.
Satıcının Hukuki Sorumluluğu
Satın alınan aracın kilometre sayacında oynama yapılarak kilometresinin düşürülmesinde satıcının hukuki sorumluluğu bulunmaktadır. Zira kilometresi düşürülmüş bir araç, hukuken ayıplı araçtır. Kilometre sayacında veya aracın geneli incelenerek bir ayıbın varlığının alıcı tarafından ilk bakışta tespit edilmesi mümkün olmadığından, araç kilometresinin düşürülmesi gizli ayıp olarak kabul edilmektedir. Gizli ayıp olarak kabul edilen kilometre düşürme işleminin, olağan bir gözlemle ortaya çıkartılabilmesi çok zordur. Satıcının, aracın kilometresinin düşürüldüğünü bilmiyor olması hukuki sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Alıcının, aracın kilometresinin düşürüldüğünü bilmemesi yeterlidir.
Ayıplı mal söz konusu olduğunda tarafların niteliğine göre hukuki nitelendirme yapılmaktadır.
Aracı alan ve satan tacir değil ise, burada genel hükümler söz konusu olur. Normal bir alım-satım işlemi gerçekleştirildiğinden Borçlar Kanunu Hükümleri uygulanacaktır.
Bir tüketici işlemi ise:
Eğer satın alınan araç galeri gibi bir mal veya hizmet sağlayıcıdan satın alındı ise, kilometresi düşürülmüş aracı alan kişi tüketici olarak ve yapılan işlem de tüketici işlemi olarak kabul edilmektedir. Bir tüketici işleminin varlığında Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaktadır.
Tacirler arası işlem ise:
Eğer taraflar tacir ve bahse konu kilometresi düşürülmüş araç da ticaret amaçlı alınmış ise, Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümleri uygulama alanı bulacaktır. TTK’nın 23/1-c uyarınca, tacirler arası işlemde gizli ayıp söz konusu ise Türk Borçlar Kanununun 223 üncü maddesi hükümleri uygulama alanı bulmaktadır.
Sonuç olarak tarafların tacir olup olmaması, aracın galeriden satın alınıp alınmaması gibi tüketici işlemi, tacirler arası işlem veya diğer hukuki işlemlere konu hususlar, davanın açılacağı görevli mahkemenin belirlenmesi, ispat yükü, zaman aşımı gibi konularda önem teşkil etmektedir.
Satın alınan aracın kilometresinin düşürüldüğü tespit edilerek bir gizli ayıbın varlığı anlaşılırsa, yasa gereği hemen satıcıya bildirilmelidir; bildirilmezse satılan bu ayıpla birlikte kabul edilmiş sayılır.
Seçimlik Haklar
Kilometresi düşürülmüş araç söz konusu olduğunda derhal alıcıya durum bildirilerek ve aşağıdaki seçimlik haklardan biri kullanılabilmektedir.
Sözleşmeden Dönme Hakkı
Satın alınan ayıplı (kilometresi düşürülmüş) aracı geri vermek şartıyla, satın alan sözleşmeden dönme hakkını kullanabilmektedir.
Satış Bedelinde İndirim İsteme Hakkı
Aracı satın alan kişi, ayıp oranında satış bedelinde indirim isteme hakkına sahiptir.
Satılanın Ücretsiz Onarılmasını İsteme Hakkı
Alıcı aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde ayıplı satılanın ücretsiz olarak onarılmasını isteme hakkını kullanabilmektedir. Fakat kilometresi düşürülmüş bir aracın eski haline getirilmesi pratikte çok mümkün olmadığından bu hakkın tercih edilmesi çok mümkün gözükmemektedir.
Satılanın Ayıpsız Bir Benzeri ile Değiştirilmesini İsteme Hakkı
Aracı satın alan, imkan varsa ayıplı satılanın ayıpsız bir benzeri ile değiştirilmesini isteme hakkını kullanabilmektedir. Yani aynı benzer niteliklere sahip başka bir araç ile değişim talep edilebilmektedir.
Ayrıca bu hakların dışında, ayıplı malın satın alınması dolayısıyla maddi ve manevi zararlar söz konusu ise genel hükümler uyarınca bu zararların da tazmini mümkündür.
